การเมืองการปกครอง

การเมืองการปกครองของอาณาจักรทวารวดี

การปกรองแบ่งเป็นแคว้นๆ แต่ละกลุ่มจะมีเจ้านายหรือหัวหน้าปกครอง เป็นระบบเครือญาติที่เป็นพันธมิตร ตามลักษณะการปกครองแบบนครรัฐ กษัตริย์เมืองใดมีอาวุโสก็จะได้รับการยอมรับให้เป็นผู้นำ การจัดการการปกครองของอาณาจักรทวารวดี แต่ละเมืองจะมีหัวหน้าปกครองซึ่งอาจเป็นกษัตริย์หรือมีฐานะเทียบเท่า ในสังคมมีการแบ่งชนชั้น เช่น กษัตริย์และบรมวงศานุวงศ์ขุนนาง พ่อค้า ช่างฝีมือ และชาวนา มีเมืองต่างๆ ขึ้นอยู่กับอาณาจักรทวารวดีได้แก่ เมืองคูเมือง(สิงห์บุรี) เมืองจันทเสนและโคกไม้เดน (นครสวรรค์) เมืองหนองแซง (สระบุรี) ดงพระศรีมหาโพธิ์หรือเมืองศรีวัตสะปุระ (ปราจีนบุรี) เมืองศรีเทพและเขาถมอรัตน์ (เพชรบูรณ์) เมืองคูบัว (ราชบุรี)เมืองฟ้าแดดสูงยาง (กาฬสินธุ์) ศูนย์กลางการปกครองของแคว้นอยู่ที่ภาคกลางอาจเป็นเมืองนครปฐมหรือเมืองอู่ทอง เพราะเหรียญเงินและแผ่นทองแดงที่พบที่นครปฐมมีจารึกการอุทิศถวาย

พระราชกุศลแก่พระราชาแห่งทวารวดีแสดงถึงอาณาจักรทวารวดีมีกษัตริย์ปกครอง และมีโบราณสถานในจังหวัดนครปฐมหลายแห่ง เช่นที่วัดพระปฐมเจดีย์ วัดพระประโทณวัดพระเมรุ วัดธรรมศาลา วัดดอนยายหอม รวมทั้งโบราณวัตถุ พระพุทธรูปสมัยทวารวดีอีกมากมาย รวมทั้งเสมาธรรมจักรและกวางหมอบ ส่วนที่สันนิษฐานว่าเมืองอู่ทองอาจเป็นศูนย์กลางอาณาจักรทวารวดีอีกด้วย เพราะพบจารึกบนแผ่นทองแดงและเหรียญเงิน เช่นกัน ตลอดจนมีโบราณวัตถุทางการค้า เช่น ถ้วยชามเครื่องประดับทำจากเงิน ทอง สำริด เหรียญกษาปณ์เช่นกัน และยังพบซากตัวเมืองโบราณขนาดใหญ่มาก มีปราสาทราชวัง